به همین ترتیب و به دلیلی مهم تر باید فکری به حال سیستم سرمایشی (کولر) خودرویمان که بعضی از ما ساعات زیادی از روز را در آن سپری می کنیم نیز بود.
در عصر حاضر، دیگر وجود کولر در اتومبیل به عنوان یک وسیله لوکس تلقی نمی شود، بلکه کولر اتومبیل به عنوان ضرورتی مطرح می گردد که ضامن استفاده از اتومبیل توام با امنیت و آرامش خاطر است.
احتیاجی به توضیح نیست هنگامی که اتومبیل مجهز به کولر باشد، می توانید با اعصاب آرام تر و راحت تر به رانندگی بپردازید، زیرا هرگز گرمای طاقت فرسا، گازهای خطرناک، گرد و غبار و سر و صدا به داخل اتومبیل شما راه نخواهد یافت. سیستم کولر اتومبیل درواقع از مجموعه قطعاتی تشکیل شده است که پس از نصب روی اتومبیل برای فضای داخل کابین تولید برودت دلخواه را می نمایند. کولر اتومبیل با کاهش حرارت و رطوبت داخل کابین به ما کمک می نماید تا رانندگی راحت تری داشته و در طول مسیر از آرامش کافی برخوردار باشیم.
برای تشریح عملکرد سیستم فرض کنید در یک روز گرم شما پس از اتمام آب تنی و بیرون آمدن از آب احساس خنکی می کنید، این در حالی است که هوا گرم است، دلیل این پدیده بخار شدن آب روی سطح پوست است که این کار با گرفتن گرمای پوست صورت می گیرد، سیستم کولر خودرو نیز به همین نحو عمل می کند یعنی مایع مبرد در حین بخار شدن گرمای اطراف خود (فضای کابین) را می گیرد. حال با این مقدمه به تشریح این سیستم می پردازیم.
اما برای این که بتوانید از کولر خودرو به بهترین شکل ممکن استفاده کنید، باید با آن آشنا شوید. کولر خودرو مثل سایر کولرهای گازی از قطعات و زیرسیستم های مختلفی ساخته شده است.
کمپرسور (فشرده ساز)
کمپرسور دستگاه حرکت دهنده گاز مبرد R134 در کولر اتومبیل است. کمپرسور با گرداندن گاز در اجزای سیستم درواقع شبیه به قلب مجموعه عمل می نماید. همچنین کمپرسور فشار و در نتیجه دمای گاز کم فشار خارج شده از اپراتور را نیز افزایش می دهد.
کمپرسور گاز مبرد را از اواپراتور به داخل کندانسور و سپس به کپسول خشک کننده و مجدد به داخل اواپراتور هل می دهد. کمپرسورهایی که در سیستم های کولر اتومبیل به کار برده می شوند، باید دارای خواصی از قبیل وزن و حجم متناسب با قدرت موتور باشند تا هنگام نصب به راحتی در محل مورد نظر قابل جایگذاری بوده و بار اضافی بر موتور اتومبیل تحمیل ننمایند.
کندانسور (مایع کننده)
مبرد داغ و پرفشار توسط کمپرسور به داخل لوله های حلقه ای کندانسور پمپاژ می شود. لوله های حلقه ای شکل دارای کانال هایی است که در اطراف آنها هوای محیط اطراف توسط فن جلوی خودرو جریان دارد. از آنجایی که حرارت همیشه از جسم گرم تر به جسم سردتر انتقال می یابد، مبرد داغ مقداری از حرارت خود را به هوای خنک تر انتقال می دهد. پس از این که گاز مبرد داغ مقداری از گرمای خود را از دست دهد، به مایع تبدیل می شود.
رسیور و درایر (مخزن و خشک کن)
مبرد در مخزن خشک کن جمع شده و رطوبت زدایی و سپس به صورت مایع کاملا اشباع وارد شیر انبساط می شود. مبرد به شکل مایع تحت فشار زیاد و با دمای بالا وارد مخزن خشک کن می شود. سپس از داخل فیلتر عبور کرده و رطوبت و ذرات خارجی آن گرفته می شود. بعد از آن به شکل مایع به شیر انبساط منتقل می شود. کلید کنترل فشار سیستم روی مخزن رطوبت گیر نصب می شود.
شیر انبساط
شیر انبساط تعیین کننده میزان صحیح گاز وارد شونده از کندانسور به داخل اواپراتور از طریق یک فیلتر است. همچنین این قطعه فشار مبرد را به طور ناگهانی کاهش می دهد. هنگامی که کمپرسور شروع به کار می نماید، شیر انبساط باز شده و مبرد مایع با عبور از صافی مربوط به ورودی مایع پرفشار به گاز پرفشار تبدیل می گردد. زمانی که اواپراتور میزان بیشتری مبرد را طلب می نماید، شیر انبساط اجازه می دهد تا مبرد کم فشار مورد نیاز به داخل کویل اواپراتور وارد گردد. شیر انبساط برقرارکننده تعادل میان بار گرم و خنک کنندگی بهینه اواپراتور است.
اواپراتور (تبخیرکننده)
یکی دیگر از قطعات اصلی سیستم کولر اتومبیل اواپراتور است. اواپراتور مجموعه ای از قطعات است که وظیفه کاهش گرمای هوای کابین اتومبیل را به عهده دارد. یکی دیگر از وظایف مهم این قطعه، جذب رطوبت از هوای داخل کابین است. جریان سریع هوای ایجاد شده توسط فن الکتریکی با عبور از سطح کویل اواپراتور، برودت ایجاد شده توسط کویل را از طریق کانال ها و دریچه های هدایت هوا به داخل کابین اتومبیل انتقال می دهد.
عمل ایجاد برودت توسط کویل اواپراتور باعث تقطیر رطوبت هوای داخل کابین گشته و قطرات آب ایجاد شده از طریق لوله مخصوصی به خارج از کابین اتومبیل منتقل می گردد. سیستم کولر اتومبیل دارای دو سوئیچ کنترلی است که یکی از آنها زمانی که فشار گاز کم یا زیاد باشد، کمپرسور را از مدار خارج نموده و دیگری از ایجاد یخ در داخل محفظه اواپراتور جلوگیری می نماید. کار نکردن مناسب هریک از این دو سوئیچ می تواند باعث از کار افتادن کل سیستم گردد.
نکاتی درباره استفاده از کولرخودرو
ـ با مشاهده عبور گاز در مدار سیستم از طریق شیشه ای که در قسمت بالای مخزن و خشک کننده تعبیه شده است، می توان به نتایجی رسید. هنگامی که گاز مایع در مدار به اندازه کافی وجود داشته باشد، عبور مایع سفید رنگ پرفشار را به همراه حباب های فراوان از زیر شیشه ملاحظه می نمایید. اگر فقط حباب ها را به همراه کف کم فشار می بینید، گاز مایع در سیستم به اندازه کافی وجود ندارد و اگر حباب و مایع سفید رنگ در مدار مشاهده نمی شود، سیستم کولر شما فاقد گاز است.
ـ سیستم کولر را بدون گاز یا با گاز کم روشن نکنید. در صورت رعایت نکردن این موضوع به کمپرسور کولر آسیب خواهد رسید.
ـ به منظور کارکرد و بهره دهی هر چه بهتر کولر اتومبیل، چند دقیقه ای پس از روشن نمودن سیستم، شیشه های اتومبیل را ببندید.
ـ در زمانی که سیستم کولر در حال کار کردن است، حداقل یکی از دریچه های ورودی هوا به داخل خودرو را باز بگذارید تا هوا به داخل اتاق اتومبیل جریان پیدا نماید. این امر از یخ زدن اواپراتور جلوگیری می نماید.
ـ سیستم کولر اتومبیل را در سرعت و دور موتور بالا روشن ننمایید. بهترین زمان برای راه اندازی سیستم، قبل از حرکت یا در سرعت بسیار پایین است. خاموش نمودن سیستم در هر سرعتی بلامانع است.
ـ از سیستم کولر اتومبیل باید حداقل هفته ای یکبار هر چند در مدت زمان بسیار کوتاه استفاده نمود. رعایت این امر حتی در فصولی مثل زمستان که استفاده از سیستم اصلا ضروری به نظر نمی رسد نیز لازم است. این عمل باعث می شود تا روغن موجود در داخل سیستم به گردش درآید. درواقع با این عمل شما واشرها، لوله ها و قطعات سیستم را روغن کاری می نمایید. رعایت این موضوع احتمال نشت گاز و به وجود آمدن خشکی در واشر ها را کاهش می دهد.
ـ چکیدن قطره های آب از لوله تخلیه اواپراتور در زیر اتومبیل هنگام کار کولر، امری طبیعی است. این قطرات همان رطوبتی است که توسط سیستم کولر اتومبیل از هوای داخل اتاق گرفته می شود.
ـ دقت کنید هنگام استارت زدن، سیستم کولر اتومبیل در حالت خاموش باشد. قبل از روشن نمودن سیستم بهتر است اجازه دهید موتور اتومبیل کمی گرم شود.
ـ مطمئن شوید لوله تخلیه آب اواپراتور مسدود نشده باشد. در این صورت آب جذب شده توسط اواپراتور به داخل اتاق اتومبیل نشت می کند.
مظاهر مهدیزاده چله بری / جام جم