درباره شهر جهرم
جهرم یکی از قدیمی ترین شهرها در استان فارس است. نام قدیم این شهر گهرم بوده است که پس از حمله اعراب، به جهرم تغییر یافته است. البته هنوز هم خیلی از مردم بومی، شهرشان را گهرم صدا می زنند. فاصله جهرم از مرکز استان فارس، ۱۷۰ کیلومتر است و با حدود دو ساعت و سی دقیقه رانندگی از شیراز، می توان به این شهر رسید. جهرم از سمت شمال به شهرهای زیبای شیراز و سروستان، از سمت غرب به فیروزآباد تاریخی، از جنوب به قیر، کارزین و لار و از سمت مشرق به فسا و داراب محدود می شود. طبق سرشماری که در سال ۹۵ در این منطقه صورت گرفت، ۱۴۱٫۶۳۴ نفر در این شهر سکونت می کنند.
بسیاری از مورخان کشور، قدمت این شهر را به ۴ قرن قبل از میلاد حضرت مسیح نسبت داده اند. روایتی از این شهر باستانی در شاهنامه فردوسی آمده است که ساخت آن را به دوران هخامنشیان و ساسانیان نسبت می دهد. گویا در زمان حمله اعراب، جنگی خونین و بسیار سخت در این شهر رخ داده که برخی آن را آخرین جنگ در آن دوران نامیده اند. به هر حال جهرم به واسطه داشتن جاذبه های تاریخی پیش از اسلام و دوران اسلامی، یکی از شهرهای پر بازدید استان فارس محسوب می شود. در ادامه، یکی از معروف ترین جاذبه های این شهر به نام بازار جهرم برایتان معرفی خواهد شد.
معرفی بازار سنتی شهر جهرم
بازار سنتی جهرم را شخصی به نام حاج محمد حسین خان جهرمی که در آن دوران حاکم وقت شهر جهرم بوده، در دوران زندیه احداث کرده است. این بازار از جمله بازارهای صلیبی شکل کشور است که از خیابان منوچهری جهرم آغاز و تا محله زیرکنار ملا جواد ادامه دارد. بازار جهرم از با شکوه ترین بناهای احداث شده در دوران زندیه است که به خاطر شباهت بسیار زیادش به بازار وکیل شهر شیراز، آن را خواهر خوانده این بازار نامیده اند. بازار سنتی جهرم، در سال ۱۳۵۲ با شماره ۹۵۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در مرکز این بازار چهارسوقی زیبا وجود دارد که به عقیده بسیاری از کارشناسان، یکی از زیباترین چهارسوق های احداث شده در کشور است. گنبد این چهارسوق نسبت به سقف نقاط دیگر بازار ارتفاع بیشتری دارد و در بالاترین نقطه آن یک بادگیر زیبا، برای تهویه هوای درون بازار تعبیه کرده اند. دور تا دور این گنبد، همچنین بخش هایی از زیر آن با کاشی هایی زیبا مزین شده اند. از این چهارسوق، می توان به چهار جهت اصلی شرق، غرب، شمال و جنوب شهر رفت. بسیاری از مردم، حتی آن هایی که قصد خرید ندارند هم در فصل تابستان به داخل این بازار می روند! البته این موضوع خیلی هم عجیب نیست، چرا که این مردم برای فرار از گرمای طاقت فرسای این شهر به داخل بازار می روند. معماری این بازار کاملا متناسب با مناطق گرمسیری کشور است. دیوارهای بسیار ضخیم، سقفی گنبدی شکل، بادگیر و پنجره های باریک و مرتفع از جمله دلایلی هستند که بازار جهرم را در طول فصل گرم تابستان، خنک نگه می دارند.
همانند اکثر بازارهای سنتی شهرهای ایران، درون این بازار هم چندین و چند بنای کاربردی دیگر وجود دارد. همانطور که می دانید، در گذشته مسجد، مدرسه، کاروانسرا، حمام و … را در مرکز بافت اصلی شهر و در مجاورت یکدیگر می ساختند. درون بازار جهرم نیز چند مسجد، حمام و کاروانسرا وجود دارد.متاسفانه سه کاروانسرایی که زمانی در این بازار رونق داشته اند و مسافران بسیاری را درون خود می دیدند، امروزه تقریبا از بین رفته و به مخروبه ای تبدیل شده اند.
این بازار در دو طبقه احداث شده، بخشی از حجره برای فروش اجناس هستند و بخشی دیگر هم به انبار کردن اجناس اختصاص داده شده اند. بازار این شهر، از معدود بازاهاییست که حجره هایش را با فاصله کمی از سطح زمین ساخته اند، دلیل این امر این است که در هنگام بارندگی، آب به داخل حجره ها نفوذ نکند و به اجناس فروشندگان آسیبی نرسد.
دریچه هایی که بر روی سقف بازار به فاصله معینی از هم قرار دارند، علاوه بر نور رسانی به فضا، وظیفه تهویه هوای درون بازار را نیز بر عهده دارند. درون بازار، هرچه که احتیاج داشته باشید به فروش می رسد، در بخشی از آن آهنگران و مسگرها (شرق بازار) مشغول به کارند، در بخشی دیگر فرش فروشان، فرش های دست بافشان را می فروشند، در بخشی دیگر نیز مایحتاج زندگی و صنایع دستی جهرم برای فروش گذاشته شده اند و در بخش بزرگی از بازار، پارچه فروشان حضور دارند.
بازار جهرم از ارزشمند ترین نمونه های معماری دوره زندیه محسوب می شود. گنبد مرتفع چهارسوق این بنا، یکی از زیباترین نمونه های چهارسوق و طاق زنی در دنیاست. این بازار بارها مرمت و بازسازی شده و هنوز هم قلب تجاری شهر جهرم است. این شهر تاریخی علاوه بر بازار سنتی معروفش، آثار تاریخی و طبیعی بسیار دیگری هم دارد که اکثر آن ها در فاصله کمی از یکدیگر قرار گرفته اند. در سفر خود به استان فارس، تماشای دیدنی های شهر زیبای جهرم را از یاد نبرید.
منبع: مجله گردشگری الی گشت
