هرچند روند تنشهای چند ماه اخیر در
روابط روسیه با غرب، به مباحث موجود درباره چشم انداز وقوع تقابلی جدی میان
قدرتهای بزرگ جهانی دامن زده، شواهد حاکی از آن است که این روند میتواند
دربردارنده برخی فرصتها نیز ـ به ویژه برای ایران ـ باشد. ابراز تمایل
اتحادیه اروپا به واردات گاز طبیعی از ایران، یکی از مهمترین فرصتهای
ایجاد شده از این طریق است.
به
گزارش «تابناک»، خبرگزاری رویترز در مطلبی به بررسی رویکرد جدید اتحادیه
اروپا نسبت به روابط اقتصادی با ایران پرداخته و مینویسد، این اتحادیه
بیسر و صدا در حال تدوین برنامههایی برای واردات گاز طبیعی از ایران است و
در شرایطی این کار انجام میگیرد که روابط غرب با ایران رو به بهبودی و در
مقابل، روابطش با روسیه در حال تیرهتر شدن است.
به نوشته این
خبرگزاری، اکنون تنها دو عامل وجود دارد که تحقق آنها میتواند سبب عملی
شدن طرحهای اتحادیه اروپا در این زمینه شود؛ یکی برداشته شدن تحریمهای
موجود علیه ایران و دیگری، افزودن خط لولههای جدید به ساختار کنونی خط
لولههای گاز در ایران. این موضوع را یکی از مقامات کمیسیون اروپا، که در
امر تدوین راهبردهای انرژی اتحادیه فعالیت دارد، بیان کرده است.
این
مقام اروپایی با بیان اینکه ایران یکی از اولویتهای اصلی اتحادیه اروپا
برای کاهش وابستگی به واردات گاز از روسیه است، میافزاید: «گاز ایران
میتواند به آسانی به اروپا انتقال داده شود و از جنبه سیاسی نیز روابط
ایران و غرب آشکارا در مسیر بهبودی است».
بنا بر این گزارش، هم
اکنون روسیه بزرگترین تأمین کننده گاز اروپاست و با ۸۰ میلیارد دلار درآمد
سالانه از این راه، تأمین یک سوم از نیازهای گاز کشورهای اروپایی را بر
عهده دارد. اتحادیه اروپا که به دلیل مواضع روسیه، تحریمهایی را علیه مسکو
وضع کرده، اینک نیاز بیشتری به تأمین گاز از دیگر منابع دارد. ایران با
دارا بودن دومین ذخایر بزرگ گاز در دنیا پس از روسیه، جایگزینی بالقوه و
مطرح برای روسیه در این زمینه است.
بنابراین، در طرحی که به همین
منظور تدوین و در پارلمان اروپا ارائه شده، آمده است: «پتانسیل بالا برای
تولید گاز، اصلاحاتی که در بخش انرژی داخلی این کشور در حال انجام است و
چشم انداز عادی شدن روابط ایران با غرب، ایران را به جایگزینی معتبر برای
روسیه تبدیل کرده است». با این حال، در این طرح استدلال شده که با توجه به
تحریمهای موجود و نیز تغییرات مورد نیاز در حوزه زیرساختی، این جایگزینی
در کوتاه مدت روی نخواهد داد.
اما طرحهای موجود در این زمینه به
ویژه از آن جهت جنبه جدیتر به خود میگیرد که ایران نیز مایل به یافتن
بازارهای جدید برای فروش گاز خود است. در این زمینه، حسن روحانی، رئیس
جمهور ایران، روز چهارشنبه در جریان دیدار با هاینز فیشر، همتای اتریشی خود
گفت: «ایران میتواند یک منبع مطمئن انرژی برای اروپا باشد».
در
این میان، به نظر میرسد روسیه از روند جاری شکل گرفته میان ایران و اروپا
ناخرسند است. امیر هندجانی، کارشناس مسائل نفت و گاز در دبی میگوید:
«ایران تلاش دارد خود را در اروپا جایگزینی برای گاز روسیه مطرح کند. این
کشور بازی بسیار پیچیدهای انجام میدهد؛ بدین شکل که از یک سو درباره
همکاری جهت کاهش تحریمها با روسیه گفتوگو میکند و از سوی دیگر، برای
جایگزینی گاز روسیه مشغول مذاکره با اروپایی هاست».
به هر حال،
روند جاری و تمایل اتحادیه اروپا به یافتن جایگزینی برای منابع گازی روسیه،
احتمال ایفای نقشی جدیتر از سوی ایران در زمینه تأمین گاز اروپا را مطرح
کرده است؛ احتمالی که البته همان گونه که اشاره شد، تحقق آن از یک سو به
موفقیت آمیز بودن مذاکرات هستهای و برداشته شدن تحریمهای ایران و از سوی
دیگر، به ایجاد زیرساختهای لازم در این زمینه بستگی دارد.