در سالهای اخیر، در حالی نقطه
تمرکز مسائل بینالمللی مربوط به فعالیتهای هستهای بر برنامه هستهای
ایران تمرکز یافته که در گوشه دیگری از منطقه خاورمیانه، رژیم اسرائیل بر
حفظ زرادخانه سلاحهای هستهای خود اصرار دارد. در شرایطی که جدیدترین
تلاشها نیز برای خلع سلاح هستهای این رژیم ناکام شده، ضرورت داشتن
موضعی فعالتر در این زمینه از سوی ایران برجستهتر شده است.
به گزارش «تابناک»، در بیش از یک
دهه گذشته، فضاسازیها درباره فعالیتهای هستهای ایران به گونهای بوده که
هرگاه نامی از آژانس بینالمللی انرژی اتمی و موارد مرتبط با این نهاد به
میان میآید، ناخودگاه نام ایران در ذهن افکار عمومی بینالمللی نقش
میبندد. این در حالی است که رژیم اسرائیل بدون امضای معاهده منع گسترش
سلاحهای هستهای (ان پی تی) بر حفظ و گسترش تسلیحات هستهای خود پافشاری
میکند.
اما همین دو روز پیش و در شرایطی که مذاکرات هستهای ایران و
گروه ۱+ ۵ در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در جریان بود، تحول مهمی
در آژانس بینالمللی انرژی اتمی به وقوع پیوست که البته اخبار آن در میان
خبرهای مربوط به مذاکرات هستهای ایران و نیز اقدامات ائتلاف بینالمللی ضد
داعش به حاشیه رفت.
این تحول مهم، مربوط به قطعنامهای بود که
قرار بود در آژانس مطرح شده و در صورت تصویب، رژیم اسرائیل را ملزم به
پیوستن به معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای میکرد. این قطعنامه البته
همچون همیشه به دلیل فشارهای وارده از سوی اسرائیلیها و با توجه به رویکرد
همیشه سیاسی آژانس در این گونه موارد، فرصت طرح برای تصویب نیافته و رد
شد.
گفتنی است، متن این قطعنامه از سوی کشورهای عربی عضو آژانس
بینالمللی انرژی اتمی تهیه شده بود. این کشورها پیش از این نیز چند بار
به اشکال گوناگون، ضرورت پیوستن رژیم اسرائیل به انپیتی را مطرح کرده
بودند.
اما اکنون بحث اصلی اینجاست که کشورهای عربی در حالی
پیشگامی تلاشها برای خلع سلاح هستهای رژیم اسرائیل را به دست گرفتهاند
که با توجه به دشمنیهای همیشگی این رژیم علیه ایران و تلاشهای بیوقفه آن
برای از میان بردن برنامه هستهای کشور، این جمهوری اسلامی است که طبیعتاً
باید در این زمینه نقش اصلی را بازی کند.
این مسأله مهم، موضوعی
است که در نامه دو ماه پیش محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام به حسن
روحانی، رئیس جمهور نیز اشاره شده بود. رضایی در نامه خود ـ که در دهم
مرداد سال جاری منتشر شد ـ با اشاره به جنایات رژیم اسرائیل در غزه نوشته
بود: «امروزه بر همگان ثابت شده که انبارهای سلاحهای شیمیایی و هستهای
دژخیمان اشغالگر فلسطین ـ که صلاحیت داشتن سلاح متعارف را هم ندارند ـ به
تهدید منطقه و حتی جهان تبدیل شده و لذا مهار و کنترل اسرائیل غاصب، صرفا
با خلع سلاح هستهای و شیمیایی این رژیم سفاک امکانپذیر است».
دبیر
مجمع تشخیص مصلحت نظام با تأکید بر ضرورت پیگیری موضوع خلع سلاح رژیم
اسرائیل، خطاب به رئیسجمهور افزوده بود: «در صورت آغاز شدن یک حرکت جدی و
مستمر در خلع سلاح هستهای شیمیایی اشغالگران فلسطین، حمایتهای اولیه غرب
هم، از آنان منقطع و بناچار با ابتکار ایران همراهی خواهند کرد. بدیهی است
استقبال مناسب بینالمللی از دولت جنابعالی، فرصت ارزشمندی برای یک اقدام
جهانی را فراهم ساخته و مناسبترین اقدام بینالمللی در شرایط فعلی جهان،
خلع سلاح هستهای و شیمیایی اسرائیل جنایتکار است که این مهم، میتواند از
طریق صدور قطعنامه توسط شورای امنیت یا سازمان ملل و یا از طریق اقدامات
قانونی از سوی سازمان کنفرانس اسلامی، اجلاسیه غیر متعهدها و سایر مجامع
بینالمللی عملی گردد».
وی با اشاره به اینکه کشورهای ایران، عراق،
سوریه و لبنان میتوانند نخستین امضاکنندگان منشوری بینالمللی باشند که
با هدف مقابله با تروریسم (از جمله خلع سلاح هستهای و شیمیایی رژیم
اسرائیل) تدوین میشود، اقدامات در این راستا را سازگار با ارزشهای انقلاب
اسلامی و نیز عاملی برای وحدت جهان اسلام برشمرد.
بنابراین با
توجه به موارد مطرح، به نظر میرسد شایستهتر بود ایران ضمن موقعیتسنجی و
همراه کردن کشورهای عربی مخالف تسلیحات هستهای رژیم اسرائیل، نقش
هدایتگری را در تلاشهای بینالمللی برای خلع سلاح این رژیم ایفا کند.
هرچند
اکنون طبیعتاً دغدغه اصلی دستگاه دیپلماسی کشور موضوع مذاکرات هستهای
بوده و بخش عمده توان و تمرکز این دستگاه نیز بر همین موضوع معطوف شده،
نباید از نظر دور داشت که ایفای نقش برای مقابله با تسلیحات هستهای رژیم
اسرائیل نیز میتواند دقیقاً در همین راستا و به عنوان ابزاری برای پیشبرد
بهتر موضوع هستهای و ابزارسازی در این زمینه مورد توجه قرار گیرد.