همیارآنلاین
کانال ایتا https://eitaa.com/hamyaronlineهمیارآنلاین
کانال ایتا https://eitaa.com/hamyaronline(به مناسبت روز جهانی مبارزه با ایدز)
(به مناسبت روز جهانی مبارزه با ایدز)
روز جهانی مبارزه با ایدز
هر ساله، اول دسامبر (مصادف با 10 آذر 1388) "روز جهانی مبارزه با ایدز" نام دارد.
ویروس ایدز را می‌توان مشهورترین ویروس تاریخ بشر دانست. دانشمندان در مورد این ویروس تحقیقات متعددی انجام داده‌اند، ولی با وجود اطلاعات فراوانی که به دست آمده، تا کنون واکسن موثری علیه آن شناخته نشده است. سرانجام پس از 15 سال آزمایش و خطا در این زمینه، دانشمندان موسسه تحقیقاتی scripps و IAVA خبرهای جدید و امیدوارکننده‌ای در مورد واکسن ایدز منتشر ساختند.
این موسسات دو پادتن مهم علیه ویروس ایدز کشف کرده‌اند. به گفته دانشمندان احتمال ساخت واکسن ایدز با استفاده از این پادتن‌ها بسیار بیشتر از گذشته شده است. البته در گذشته پادتن‌های دیگری هم برای ویروس ایدز پیدا شده بودند، ولی به نظر می‌رسد قدرت این دو پادتن جدید برای مقابله با ویروس، 10 برابر بیشتر از انواع دیگر باشد. به این ترتیب دانشمندان چند قدم دیگر به ساخت واکسن این بیماری نزدیک شده‌اند.
ویروس ایدز گونه‌های بسیار متعددی دارد. تقریبا هر قاره‌ای با گونه خاصی از ویروس احاطه شده است. جالب اینجاست که این پادتن‌های جدید علیه همه گونه‌های ویروس ایدز قدرت مقابله دارند. همین نکته باعث شده است این پادتن‌ها گزینه‌های اصلی برای تولید واکسن ایدز باشند. واکسن اوریون، سرخجه و اکثر واکسن‌های معروفی که در دوران کودکی تزریق می‌شوند، همه با روشی مشابه عمل می‌کنند. آنها با تحریک سیستم ایمنی، موجب ساخت پادتن در بدن علیه ماده موجود در واکسن می‌شوند. پادتن ماده‌ای است که در سلول‌هایی از سیستم ایمنی بدن موسوم به سلول B ساخته می‌شود.
دنیس برتون، محقق و عضو موسسه scripps است. به گفته برتون از میان 162 گونه مختلف ویروس ایدز، 120 تا 130 تای آنها توسط این دو پادتن جدید خنثی می‌شوند. گرچه آنها روی همه انواع ویروس ایدز به طور کامل موثر نیستند، اما از بین بردن 80 درصد از گونه‌ها، آن هم توسط تنها یک نوع پادتن بسیار امیدوارکننده است.
از زمان پیدایش ایدز تا کنون همیشه مهم‌ترین مشکل برای دست‌اندرکاران ساخت واکسن ویروس ایدز، تغییر سریع گونه ی این ویروس بوده است. این جهش‌های ناگهانی در ژنوم ویروس ایدز باعث شده است که بخش ثابتی در ویروس برای هدف قرار گرفتن توسط واکسن پیدا نشود.
در سال 2007 کمپانی مرک قول ساخت واکسنی موثر علیه ویروس ایدز را داده بود، اما این پروژه شکست خورد. افرادی که واکسن ساخته شده به آنها تزریق شده بود در برابر ویروس ایدز ایمنی پیدا نکردند و بدتر از آن احتمال عفونت آنها با ویروس نسبت به افراد عادی افزایش پیدا کرد. علت موفق نبودن کمپانی مرک هنوز مشخص نشده است. کمپانی مرک برای حمل پروتئین‌های ویروس ایدز که قادر به تحریک سیستم ایمنی بدن باشند، از ویروس غیرفعال سرماخوردگی استفاده کرده بود. بعضی محققان معتقدند همین ویروس سرماخوردگی باعث شکست پروژه شد. به عقیده آنها چون بدن اکثر افراد معمولا با ویروس سرماخوردگی تماس دارد، نوعی مقاومت نسبت به این ویروس در بدن آنها به وجود می آید. به دلیل همین مقاومت، سیستم ایمنی، واکنشی به ورود ویروس سرماخوردگی و ملحقات آن نشان نداد.
واکسن ایدز
با توجه به این تجربه ی ناموفق، این بار گروه برتون تصمیم به ساخت واکسن با روشی متفاوت گرفت. مرک و همه تیم‌های قدیمی‌تر که اقدام به ساخت واکسن کرده بودند، سعی داشتند بخشی از ویروس ایدز را شناسایی کنند که پاسخ سیستم ایمنی بدن را برمی‌انگیزد. ولی اعضای گروه برتون به جای این روش ناموفق، شروع به جمع‌آوری همه پادتن‌های ضدویروس ایدز کردند. این گروه تصمیم گرفت با هر روشی که امکان‌پذیر است، سیستم ایمنی را مجبور به ساخت این پادتن‌ها کند. گروه برتون برای پیدا کردن موثرترین پادتن‌ها از روش‌های محاسباتی و بیولوژیک خاصی استفاده کرد. با این روش‌ها، توالی ژنوم ویروس کاملا نقشه‌برداری شد. همچنین سرم خون 1800 فرد آلوده به ویروس ایدز از سراسر جهان را جمع‌آوری کردند. سپس این نمونه‌های آلوده در مواجهه با سلول های B قرار گرفت. در پایان نتایج بسیار جالبی به دست آمد. سلول‌های B قادر به خنثی کردن تعداد محدودی از گونه‌های ویروسی بودند، اما پس از مواجهه با ویروس، دو پادتن توسط سلول‌های ایمنی شناخته شدند که اثرگذاری فوق‌العاده‌ای از خود نشان دادند.
دکتر آنتونی فوسی، رییس موسسه ملی بیماری‌های عفونی و آلرژی آمریکا معتقد است که یافتن پادتن‌های موثر در محلی غیر از سرم افراد آلوده به ویروس کاری بسیار تحسین برانگیز است، اما او دو سوال مهم را نیز طرح می‌کند:
اولا چرا که این پادتن‌ها ضد همه انواع ویروس ایدز ساخته نمی‌شوند؟ و ثانیا چرا این پادتن به طور طبیعی در خون همه افراد وجود دارند؟
البته پاسخ قطعی به این سوالات مشکل است، ولی محققان فرضیه‌هایی در این مورد عنوان کرده‌اند. ممکن است ویروس ایدز این توانایی را داشته باشد که خود را از سلول‌های B مخفی کند. این ویروس بخش‌هایی از ژنوم خود را تحت محافظت بیشتری قرار می‌دهد. البته طبیعتا بخشی که مراقبت بیشتری روی آن باشد آسیب‌پذیرتر خواهد بود. همین مخفی ماندن باعث می‌شود بدن انسان پادتنی علیه آن بخش تولید نکند. به هر ترتیب، در تحقیق گروه برتون پادتن‌ها علیه ژنوم بدون پوشش ویروسی تولید شدند. اگر واکسن جدیدی بر همین اساس ساخته شود احتمالا با تحریک سیستم ایمنی بدن موجب صف‌‌آرایی قدرتمندی از پادتن‌ها علیه ویروس ویروس ایدز خواهد شد.
این کشفیات جدید موجب تغییر عقیده محققان در زمینه ساخت واکسن ایدز شده است. نحوه مقابله این پادتن‌ها با ویروس ایدز از نظر آزمایشگاهی کاملا روشن و اثبات شده است. پادتن‌ها با جلوگیری از اتصال ویروس ایدز به سلول ایمنی، مانع تغذیه ی ویروس می‌شوند و همین امر موجب مرگ ویروس می‌شود. اما گام بعدی برای ساخت واکسن موثر جور کردن صحیح پروتئین‌های ویروسی است که قادر به تحریک سیستم ایمنی برای ساخت این پادتن‌ها باشند. دکتر ست برکلی یکی از اعضای گروه IAVI می‌گوید حالا که پادتن موثر پیدا شده است، باید چند قدم به عقب برگشت و سیگنال تولید کننده این پادتن را پیدا کرد. سپس می‌توان این سیگنال را تولید کرد و به شکل واکسن مورد استفاده قرار داد.
شناسنامه ای برای ایدز
حوالی سال 1980 بود که پزشکان در قاره آفریقا با شیوع بیماری کشنده‌ای مواجه شدند. این بیماری موجب ضعف پیشرونده و تدریجی در بدن فرد بیمار می‌شد. نهایتا عفونت‌های شدید و غیرقابل کنترلی در بدن فرد بیمار به‌وجود می‌آمد و پایان این بیماری، مرگ بود. این بیماری در زنان محلی آفریقا "SLIM" نام‌گذاری شد. معنی "اسلیم"، مرگ در اثر تحلیل تدریجی بدن است.
در همین زمان قاره آمریکا هم با بیماری مشابهی مواجه شد. عفونت ریوی نادری در کالیفرنیا و نیویورک شایع شد و مرگ و میر زیادی به وجود آورد. همچنین آمار ابتلا به کاپوسی سارکوما در هم‌جنس‌گرایان نیویورک افزایش پیدا کرد. کاپوسی سارکوما از انواع خو‌ش‌خیم‌تر سرطان است که در سالمندان و مبتلایان به نقص ایمنی دیده می‌شود. درسال 1982 در آمریکا این بیماری "سندرم نقص ایمنی اکتسابی" یا AIDS نامیده شد. دو سال بعد بود که رابرت گالو، سرپرست یک گروه محقق آمریکایی اعلام کرد گروه او عامل بیماری AIDS را شناسایی کرده است. این عامل بیماری‌زا، همان ویروسی است که امروزه HIV خوانده می‌شود.
ردپای شامپانزه
نشریه نیچر در سال 1999 مقاله تکان‌دهنده‌ای را چاپ کرد. مقاله حاوی نظریه‌ای علمی بود که مورد حمایت کارشناسان این رشته قرار گرفت. بر اساس این نظریه، ویروس عامل بیماری ایدز از طریق شامپانزه به انسان منتقل شده است. البته این انتقال در اثر تغذیه از گوشت حیوانات آلوده به ویروس بوده است.
گینه بیسائو منطقه‌ای واقع در غرب آفریقا محلی است که این نقل و انتقال در آن صورت گرفته است. البته خود شامپانزه هم دو نوع ویروس را از میمون‌هایی به نام مانگابی دماغ قرمز و گونه‌ای دیگر به نام دماغ خال‌دار گرفته است. این ویروس‌ها در بدن شامپانزه تبدیل به گونه‌ای جدید شده‌اند و نهایتا با ورود به بدن انسان تبدیل به HIV ،همان عامل سندرم نقص ایمنی اکتسابی یا AIDS شده‌اند.
ترجمه: دکتر بهاره مرتضی‌زاده
منبع: تایم
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد