همیارآنلاین
کانال ایتا https://eitaa.com/hamyaronlineهمیارآنلاین
کانال ایتا https://eitaa.com/hamyaronlineقارچ صدفی
پرورش قارچ خوراکی صدفی
مقدمه
قارچ
خوراکی از زمانهای بسیار قدیم در دامنه کوهها و دشت ها و روی تنه درختان
روییده و مردم از آن استفاده خوراکی می کردند . از آن جایی که تولید این
محصول بر رو
ی
ضایعات استحصالی محصولات زراعی و باغی ممکن می باشد می تواند به عنوان
روشی برای استفاده بهینه از ضایعات کشاورزی و تامین بخشی از غذای جامعه
مورد توجه قرار گیرد .
قارچ صدفی « پلوروتوس » از جمله قارچ های تجزیه کننده هستند که مستقیما روی بسترهای کشت قادر به رشد هستند و نیازی به عملیات تخمیر اولیه یا کمپوست سازی که برای کشت قارچ های دگمه ای ضروری است ، ندارند . این نوع قارچ ها علاوه بر ظاهر زیبا و عطر و طعم دلپذیر ، منبع غذایی ارزشمندی برای انسان به حساب می آیند و انواع مختلفی از گونه های آن در جهان شناخته شده است . کلاهک این قارچ به حالت مسطح و گاهی جمع شده و شیپوری شکل با کناره های صاف یا موجدار و ساقه آن غیر مرکزی و کناری و کوتاه می باشد و به صورت طبقه طبقه در محل کشت رشد می کند ، رنگ کلاهک بسیار متنوع و متغیر بوده و بسته به نوع گونه ، سن ، شرایط اقلیمی و نوع بستر کشت فرق می کند .
ارزش غذایی قارچ خوراکی صدفی
1 ـ با پرورش و تغذیه قارچ صدفی تازه می توان ضمن تهیه غذاهای لذیذ و مقوی و ارزان ، کمبود پروتئین ، ویتامین های A ـ B ـ E ـ K و املاح معدنی از قبیل کلسیم ، آهن و فسفر مورد نیاز بدن را تامین کرد .
2 ـ مصرف قارچ صدفی تازه علاوه برتاثیر مطلوب بر کلیه ها و کبد ، بعضی از مشکلات روده ای را نیز بر طرف می کند .
3 ـ استفاده از آن در صنعت دارو سازی توصیه شده و دارای خواص درمانی می باشد .
4 ـ از فرآوری آن می توان در صنایع تبدیلی از جمله کنسرو ، کمپوت ، مربا ، ترشی استفاده کردو یا به صورت پودر بسته بندی و به بازار فروش عرضه نمود .
وسایل مورد نیاز برای پرورش قارچ خوراکی صدفی
1 ) کاه و کلش گندم ، جو ، برنج ( به عنوان بستر کشت ) 2 ) اسپان یا بذر قارچ 3 ) دماسنج ، رطوبت سنج ، دستگاه رطوبت ساز 4 ) کیسه پلاستیکی در اندازه40Í70 و یا 45Í90 سانتی متر و کیسه مشکی 5 ) سمبه ( موکت بر ) و طناب 6 ) مواد ضد عفونی کننده و پنبه 7 ) ماسک ، دستکش و آبپاش 8 ) بشکه 220 لیتری یا وسیله ای برای ضد عفونی کاه و کلش و اجاق گاز 9 ) ظروف بسته بندی ، چاقو ، ترازو ، سلفون .
روش کار
1 ـ ابتدا کاه و کلش ( مواد سابستریت) را خرد کرده و خیس می کنیم و در گونی ریخته و سر آن را با نخ بسته ، می گذاریم در داخل بشکه آب به مدت 90 دقیقه بجوشد تا کاملا ضدعفونی شود . روی گونی ها سوراخ هایی برای خروج آب ایجاد می کنیم . کیسه های جوشیده شده را به مکان تمیز انتقال داده تا به مدت 24 ساعت آب اضافی آن خارج گردد . رطوبت مطلوب در بستر و یا همان کاه های ضدعفونی شده باید به نحوی باشد که وقتی یک مشت کاه را در دست فشار می دهید چند قطره آب از آن بچکد و در غیر این صورت با آب پاش آن را مرطوب می کنیم .
2 ـ کاه های ضد عفونی شده را در داخل کیسه های پلاستیکی لایه به لایه ریخته و با دست خوب فشرده نموده و سپس بر روی آن یک لایه بذر قارچ را به اندازه یک مشت بپاشید . این عمل را تا ارتفاع 30 ـ 20 سانتی متر به صورت لایه به لایه تکرار کنید تا کیسه پلاستیکی کاملا پر شود و سر کیسه را با نخ بسته و به اتاق رشد منتقل نمایید . در این مرحله که به آن عملیات تلقیح می گویند بایستی محل ، دستها ، لباس و ابزار کار حتما ضدعفونی شود .
3 ـ در هر پلاستیک حدود 250 گرم اسپان یا بذر قارچ کافی است و وزن متوسط هر کیسه در اندازه 40Í70 سانتی متر باید حدود 6 ـ 5 کیلو گرم و در اندازه 45 Í 90 سانتی متر حدود 11 ـ 9 کیلو گرم باشد .
4 ـ کیسه های پر شده و آماده را با یک کیسه نایلونی به رنگ مشکی بپوشانید تا به مدت سه روز در این حالت باقی بماند . این عمل باعث می شود که رطوبت لازم حفظ شود . در این مرحله تامین حرارت بسیار ضروری است .
5 ـ در اطراف کیسه های پلاستیکی ( بستر آماده شده ) تعداد 40 عدد سوراخ به قطر 2 سانتی متر یعنی در هر هفته بعد از برداشت کیسه مشکی حدود 20 برش ضربدری به فواصل 15 سانتی متر ، که در طول 2 هفته به 40 عدد می رسد و بعد از آن تا زمان برداشت کامل می توان در هر جایی که مسیلیوم ( جاهای سفید ) رشد کرده سوراخ ایجاد کنید تا بوته ها رشد کنند . در کف پلاستیک ایجاد تعداد 5 ـ 4 عدد سوراخ جهت خروج آب اضافی لازم است .
6 ـ تامین رطوبت به میزان 95 ـ 85 درصد در این مرحله و تا مرحله اتمام تولید و رشد پایانی قارچ ضروری است .
7 ـ در شرایط مطلوب و با حفظ دما و رطوبت بعد از 25 ـ 20 روز چین اول قابل برداشت می شود . طول دوره رشد به مدت حدود 2 ماه می باشد که در 4 ـ 3 مرحله محصول برداشت می شود .
مراقبت های دوران تولید و برداشت
ـ مکان کاشت و رشد بایستی کاملا تمیز ، بهداشتی و ضدعفونی شده باشد .
ـ دمای 25 ـ 20 درجه سانتی گراد قابل تایید و در فصل زمستان نسبت به تامین حرارت باید اقدام کرد . درجه حرارت بالاتر یا پایین تر از این حد باعث کندی یا توقف رشد آن می شود .
ـ بهترین میزان رطوبت 95 ـ 85 درصد می باشد که از زمان اولیه تا مرحله اتمام تولید بایستی رعایت شود .
ـ از تابش مستقیم نور آفتاب به سالن پرورش خودداری نمایید . تابش نور طبیعی بایستی به صورت غیر مستقیم بوده و از نور مصنوعی مانند لامپ های فلورسنت و مهتابی استفاده شود .
ـ تهویه مناسب جهت داشتن کلاهک های طبیعی ضروری است و به ازای هر 2 ساعت حدود 10 دقیقه تهویه لازم است در غیر این صورت :
1 ) قارچ ها دارای ساقه بلند و کلاهک ریز و در بعضی مواقع فاقد کلاهک خواهند بود .
2 ) قارچ ها به شکل توده مرجانی رشد می کنند .
3 ) قارچ ها چند سانتی متر بیشتر رشد نمی کنند .
4 ) اسپورها سطح بستر کشت را آلوده نموده و یا در اتاق پخش خواهند شد .
ـ با نصب توری مناسب بر روی در و پنجره ها از ورود حشرات جلوگیری نمایید .
ـ برای برداشتن محصول از وسایل استریل شده استفاده نموده و با پیچاندن و حرکت دورانی صحیح قارچ را ازبدنه جدا نمایید .
ـ بهترین زمان برداشت قارچ قبل از برگشت لبه های قارچ ( کلاهک ها ) به طرف بالا می باشد .
ـ به علت پخش اسپور در سالن پرورش حتما ار ماسک استفاده گردد .
ـ در صورت مشاهده کپک سیاه یا آلودگی ، محل آلوده شده را با نوار چسب پهن مسدود و یا در صورت زیاد بودن ، آن را از محل جدا و در صورت مشاهده 50 % سطح آلوده بستر را از محل کشت خارج و در محل مناسبی دفن کرده و یا بسوزانید .
مزایای پرورش قارچ خوراکی
1 ـ استفاده مناسب از ضایعات کشاورزی و بقایای گیاهی ، به عنوان بستر کشت قارچ .
2 ـ استفاده از کمپوست آن به عنوان کود آلی در باغ ها و مزارع و همچنین خوراک دام
3 ـ استفاده بهینه از فضای موجود و بالا بودن عملکرد در واحد سطح .
4 ـ بهینه سازی رژیم غذایی افراد جامعه از طریق سهل الوصول کردن این ماده غذایی و ارائه محصول قارچ با ارزان ترین قیمت برای مردم .
5 ـ سلامت غذایی بالا به دلیل استفاده نکردن از مواد شیمیایی در تولید .
6 ـ قابلیت فریز کردن این قارچ به صورت بخار پز و در آب جوشیده .
7 ـ فرآوری محصولات آن براحتی انجام می گیرد .
8 ـ ایجاد اشتغال مولد برای افردا بیکار ، کم بضاعت و جویای کار و فارغ التحصیلان .
9 ـ بر خلاف قارچ هایی که از طبیعت جمع آوری می شود در موارد قارچ های خوراکی پرورشی این اطمینان خاطر وجود دارد که حتما قابل خوردن هستند .
نگارش: رقیه مظفری
